Kilka słów o ósemkach

Ósemki, czyli trzecie zęby trzonowe, nazywane są najczęściej zębami mądrości. Z mądrością na szczęście nie mają nic wspólnego, bo gdyby tak było ok. 35% ludzi na świecie, bo tylu ósemki w ogóle nie wyrastają, mieliby znacznie niższe IQ i to wyłącznie z racji braku danego zęba. Skąd zatem takie określenie? Otóż ósemki wyrzynają się, kiedy osiągamy dojrzałość – mniej więcej pomiędzy 17, a 25 rokiem życiem. A że mądrość traktowana jest jako domena osób dojrzałych, przyjęło się ich potoczne określenie mianem zębów mądrości. Pojawienie się ósemek do 25 roku życia nie jest oczywiście regułą. Bywa niekiedy, że wyrastają po 50 roku życia, albo w ogóle. Warto również wspomnieć, że ich wyrzynanie jest procesem stopniowym, który może trwać nawet kilka lat. Ósemki traktowane są obecnie jako relikt przeszłości, który niektórzy z nas otrzymują w spadku po swoich pierwotnych przodkach. Niegdyś bowiem, pradawny człowiek posiadał dużą szczękę ze znacznie większą liczbą zębów niż współcześnie – można było w niej znaleźć ósemki, dziewiątki, a nawet zęby dziesiąte. Wszystkie one pełniły istotną funkcję w przeżuwaniu i miażdżeniu trudnego do rozdrobnienia surowego pokarmu. Z biegiem czasu, gdy człowiek odkrył ogień i powszechnie zaczął stosować termiczną obróbkę żywności, wszystkie nadliczbowe zęby zaczęły zanikać. Niesłużące zupełnie niczemu ósemki również zanikają i często występują w formie szczątkowej.

Usuwanie ósemek - wskazania

W toku ewolucji zmniejszyła się nasza szczęka i co za tym idzie skurczyła się przestrzeń w jamie ustnej mogąca pomieścić nadprogramowe trzonowce. Według szacunków, w nawet 65% przypadków ósemki nie znajdują wystarczającej ilości miejsca w szczęce. Jaki jest tego efekt? Ósemki wyrzynając się nie tylko powodują ból, ale i ściskają pozostałe zęby przyczyniając się w ten sposób do stłoczeń i nieprawidłowego zgryzu. Warto w tym momencie dodać, że chirurgiczne usuwanie ósemek jest dosyć często wykonywane profilaktycznie, przed podjęciem właściwego leczenia ortodontycznego. Taki krok nie tylko usprawnia proces prostowania zębów, ale i pozwala zapobiec krzywieniu się zębów po zakończeniu leczenia ortodontycznego. Usuwanie ósemek bardzo często wynika również ze zmian próchniczych, które je objęły. Zęby mądrości są bowiem usytuowane w tak odległym miejscu szczęki, że trudno jest dotrzeć do nich szczoteczką i dokładnie usuwać nagromadzone tam resztki pokarmowe. Należy także dodać, że bakterie próchnicotwórcze bytujące na zębach mądrości mogą z biegiem czasu przenieść się na sąsiednie zęby. Chirurgiczne usuwanie ósemek zaleca się również w przypadku nawracających stanów zapalnych dziąsła otaczającego. Te, z racji długoletniego wyrzynania się zębów mądrości mogą powracać bardzo często, powodując przy tym ogromny ból i nieprzyjemny zapach z ust oraz utrudniając  przeżuwanie i przełykanie pokarmów. Stan zapalny dziąsła może przyczynić się także do bólu ucha, podwyższonej temperatury ciała i ogólnego osłabienia stanu zdrowia pacjenta. Usuwanie ósemek jest częstokroć jedynym efektywnym rozwiązaniem w przypadku rozwijających się ropni, zgorzeli bądź torbieli zębopochodnych, które dosyć często dotykają zębów mądrości.

Zatrzymana ósemka

Zatrzymana ósemka to kolejny, bardzo częsty problem dotyczący zębów mądrości. Zatrzymana ósemka oznacza, że wspomniany ząb wykształcił się w prawidłowy sposób, ale utknął w kościach szczęki – częściowo (gdy kawałek korony zęba wystaje z dziąsła) bądź całkowicie (zęba nie widać przez dziąsło). O ile częściowo zatrzymaną ósemkę jesteśmy w stanie dostrzec niekiedy nawet samodzielnie, o tyle w przypadku całkowicie zatrzymanej, konieczne jest zrobienie zdjęcia ortopantomograficznego. Możemy także kierować się objawami jakie daje zatrzymana ósemka, bo te bywają bardzo dotkliwe. Zatrzymana ósemka może wywoływać przewlekły, samoistny ból oraz stan zapalny rozwijający się w dziąśle, w miejscu w którym standardowo powinna się wyrżnąć. Może również powodować szczękościsk i trudności w szerokim otwarciu ust oraz parodontozę zębów sąsiadujących. W przypadku częściowego zatrzymania ósemki mogą natomiast pojawić się zmiany próchnicze w wystającym z dziąsła fragmencie korony. Zatrzymana ósemka, która zamiast wyrżnąć się rośnie poziomie w dziąśle, powoduje ponadto ucisk na korzenie pozostałych trzonowców, które w efekcie ściskają (stłaczają) inne zęby. Z tych właśnie powodów usuwanie zatrzymanej ósemki jest zabiegiem koniecznym do przeprowadzenia i bardzo często spotykanym w gabinetach stomatologicznych. Warto również dodać z jakich powodów pojawia się zatrzymana ósemka, bo jest to zjawisko, które dotyczy nawet 50-80% wszystkich pacjentów dorosłych. Najczęstszą przyczyną bywa zbyt mało miejsca w jamie ustnej bądź nieodpowiednie lub zbyt ciasne ułożenie zębów w łukach zębowych. Bywa także, że zatrzymana ósemka stanowi „spadek” po naszych rodzicach czy dziadkach, a jej pojawienie się mamy po prostu zapisane w genach.

Chirurgiczne usuwanie ósemek

Chirurgiczne usuwanie ósemek czyli dłutowanie jest chyba jednym z najbardziej znienawidzonych zabiegów stomatologicznych. Utarło się, że jest niezwykle bolesne i skomplikowane, ale spokojnie – to mit. Współczesna stomatologia wraz z najnowszymi technologiami sprawiły, że jest to zabieg jak każdy inny, a dzięki znieczuleniu komputerowemu pacjent pozbawiony jest większości niemiłych wrażeń. Usuwanie ósemek to zabieg trwający mniej więcej godzinę. Często przeprowadzany jest z użyciem mikroskopu, dzięki któremu lekarz ma dokładny wgląd zarówno w stan zęba, jak i przeprowadzane działania. Chirurgiczne usuwanie ósemek rozpoczyna się jednak od szczegółowego wywiadu z pacjentem na temat przebytych chorób, ogólnego stanu zdrowia i reakcji na środki znieczulające oraz od wykonania zdjęcia rentgenowskiego, a dokładniej panoramicznego zębów. Dzięki niemu chirurg szczękowy będzie mógł określić położenie zęba i korzeni względem kości, co znacznie ułatwi mu późniejsze działania. Następnie, w okolice usuwanego zęba dokonuje miejscowego znieczulenia sterowanego komputerowo, co w przeciwieństwie do standardowej aplikacji anestetyka strzykawką jest rozwiązaniem w pełni bezbolesnym. Znieczulenie to pozbawia pacjenta jakiegokolwiek bólu, zachowuje natomiast czucie dotyku. W praktyce oznacza to, że może on odczuwać delikatny ucisk i rozpieranie w operowanym miejscu. Gdy znieczulenie zacznie działać, chirurg szczękowy może rozpocząć chirurgiczne usuwanie ósemek. Lekarz nacina błonę śluzową dziąsła znajdującą się tuż przy usuwanym zębie, oddziela od kości płat śluzówki wraz z okostną, a następnie za pomocą specjalnych wierteł rozseparowuje korzenie zęba. Za pomocą dźwigni stomatologicznej dokonuje rozchwiania rozdzielonych korzeni zęba i wyjmuje je przy użyciu kleszczy chirurgicznych. Usuwanie zatrzymanej ósemki wymaga natomiast nieco innej procedury. Chirurg szczękowy, w celu stworzenia dostępu do zatrzymanego w kości zęba musi naciąć płat błony śluzowej dziąsła, usunąć go i wyciąć odpowiednią ilość kości nad zębem. Dalsze kroki wyglądają analogicznie, jak w przypadku ekstrakcji całkowicie wyrżniętych ósemek – separacja korzeni, rozchwianie i ich wyjęcie.  Usuwanie ósemek wiąże się oczywiście z powstaniem rany pozabiegowej, którą trzeba dokładnie oczyścić, aby zminimalizować ryzyko zakażenia bakteryjnego. Lekarz zazwyczaj używa w tym celu ozonu, który wykazuje bardzo dobre właściwości przeciwdrobnoustrojowe. Chirurgiczne usuwanie ósemek wymaga zaszycia dziąsła na ogół 6-7 szwami, które usuwane są po tygodniu od zabiegu. Jeżeli usuwanie dotyczyło całkowicie zatrzymanej ósemki, lekarz przed założeniem szwów wypełnia ubytek w kości preparatem kościozastępszym.

Usuwanie ósemek – przygotowanie do zabiegu

Usuwanie ósemek jest zabiegiem, który w zasadzie nie wymaga jakichś specjalnych przygotowań. Wyjątek stanowią m. in. pacjenci przyjmujący lekarstwa rozrzedzające krew – ci powinni zaprzestać stosowania farmakoterapii na kilka dni przed zabiegiem. Osoby palące papierosy powinny zrezygnować z nich na co najmniej 12 godzin przed samym zabiegiem. Przed wizytą w gabinecie stomatologicznym dobrze jest również zjeść ciepły, porządny posiłek, bowiem po samym zabiegu przez kilka dni będzie pacjentowi towarzyszył duży reżim dietetyczny.

Chirurgiczne usuwanie ósemek – postępowanie po zabiegu

Kilka godzin po zabiegu, w miejscu usuniętej ósemki może pojawić się bolesny obrzęk. Jest to zjawisko zupełnie normalne, którego objawy można zminimalizować przykładając zimne okłady w okolicę zewnętrznej strony policzka lub warg usuniętego zęba. Można do tego użyć specjalnych kompresów schłodzonych wcześniej w zamrażalniku bądź zamrożonej plastikowej butelki z wodą owiniętej w ręcznik. Ważne jest, aby okłady nie były zbyt zimne, gdyż mogą nasilić ból i wydłużyć proces rekonwalescencji. Gdy minie działanie znieczulenia, pacjent może odczuwać ból, którego można się pozbyć stosując leki na bazie Ibuprofenu bądź Metamizolu. W żadnym wypadku nie należy zażywać Polopiryny bądź Aspiryny, bowiem te znacznie obniżają krzepliwość krwi. Usuwanie ósemek wiąże się również w wprowadzeniem po samym zabiegu sporego reżimu dietetycznego. Nie należy jeść ani pić przez ok. 2 godz. po zabiegu, dodatkowo, kilka dni po nim należy spożywać wyłącznie miękkie, chłodne  i delikatnie przyprawione pokarmy. Na co najmniej 2 dni od zabiegu powinno się zrezygnować z nadmiernej aktywności fizycznej, palenia tytoniu, picia alkoholu oraz napojów ciepłych i gazowanych. Usuwanie ósemek oczywiście nie wyklucza faktu, że należy dbać o higienę jamy ustnej. Zęby należy zatem myć dwa razy dziennie, omijając szczoteczką okolice rany pozabiegowej. Aby zminimalizować ryzyko wypłukania skrzepu, należy również powstrzymać się od intensywnego płukania ust przez kilka dni po zabiegu.

Chirurgiczne usuwanie ósemek zazwyczaj nie wymaga wdrożenia specjalnej antybiotykoterapii po zabiegu. Wyjątek stanowi usuwanie ósemek u pacjentów posiadających m. in. upośledzoną odporność organizmu czy chorujących na cukrzycę

Szczękościsk po usunięciu ósemki, czyli możliwe powikłania

Usuwanie ósemek podobnie jak niemalże każdy zabieg stomatologiczny, niesie za sobą ryzyko pewnych powikłań. Pacjenci najczęściej uskarżają się na szczękościsk po usunięciu ósemki. Dolegliwość ta, spowodowana na ogół podrażnieniem bądź uciskiem mięśni żucia i mająca bezpośredni związek z procesem gojenia rany, powinna zacząć ustępować po około 1 tygodniu po zabiegu, natomiast po 2 tyg. powinna zupełnie przeminąć. Chirurgiczne usuwanie ósemek wiąże się również z obrzękiem policzka i opuchlizną dziąsła, które powinny ustąpić w ciągu 2 dni od zabiegu. Do innych możliwych powikłań zaliczyć można przedłużone krwawienie, pojawienie się krwiaka oraz zapalenie zębodołu. To ostatnie, nazywane również suchym zębodołem, powstaje w wyniku nieumyślnego wypłukania skrzepu ochraniającego ranę pozabiegową bądź niewytworzenia się go w  ogóle. W takiej sytuacji dochodzi do rozwoju zakażenia bakteryjnego w ranie po usuniętym zębie, pacjent odczuwa wówczas silny ból, promieniujący do skroni, ucha, a nawet oczodołu. Suchy zębodół pojawia się na ogół po 2-3 dniach po ekstrakcji zęba i jako, że wymaga wdrożenia odpowiedniej antybiotykoterapii i oczyszczenia rany, wymaga pilnej konsultacji stomatologicznej. Usuwanie ósemek w znacznie rzadszych sytuacjach może także spowodować porażenie nerwu zębodołowego dolnego lub językowego, objawiające się zaburzeniami czucia w języku bądź dolnej wardze. Całkowicie normalnym stanem jest również ból, który pojawia się po zabiegu. Jeżeli z biegiem czasu nasila się i dodatkowo pojawiają się takie objawy jak podwyższona temperatura, pacjent powinien skonsultować się z lekarzem.

Czy ósemki trzeba usuwać?

Zdrowych ósemek oczywiście nie trzeba usuwać, chyba że istnieją wyraźne przesłanki ku temu, wynikające chociażby z konieczności podjęcia leczenia ortodontycznego. W przypadku chorych zębów mądrości, odpowiedź na pytanie „czy ósemki trzeba usuwać”, niestety nie jest taka prosta. Generalnie, wśród stomatologów można wyróżnić dwie szkoły. Według jednej, usuwanie ósemek powinno być przeprowadzane w sytuacji, gdy wymagają one leczenia endodontycznego. Czemu? Otóż zęby mądrości często posiadają więcej korzeni, atypowy kształt, a z racji swojego położenia utrudniony dostęp do kanału korzeniowego. Cechy te sprawiają, że leczenie kanałowe jest trudne i częstokroć nieopłacalne dla samego pacjenta, gdyż w wielu przypadkach problem z ósemką szybko powróci i wówczas trzeba ją będzie usunąć. Według drugiej szkoły, zęby mądrości powinno się leczyć, gdyż w przyszłości mogą nam służyć za oparcie ewentualnego uzupełnienia protetycznego.

Jeżeli chodzi natomiast o usuwanie zatrzymanej ósemki, bez względu na to czy jest ona zatrzymana częściowo czy całkowicie, odpowiedź jest jasna - usuwamy. Zatrzymana ósemka, szczególnie ta częściowo, stanowi bowiem idealne miejsce dla rozwoju bakterii wywołujących choroby przyzębia. „Działalność” owych bakterii z biegiem czasu może jednak znacznie wykroczyć poza jamę ustną. Mogą za pośrednictwem krwiobiegu przedostać się do innych partii organizmu i wywołać chociażby zapalenie opon mózgowych.

Warto dodać, że usuwanie ósemek najlepiej jest wykonać ok 20-25 roku życia. Jest wówczas nie tylko łatwiejsze, ale towarzyszy mu również znacznie szybszy proces regeneracji kości i tkanek oraz gojenia całego przyzębia. Jeżeli jednak jednoznaczne wskazania do ekstrakcji pojawią się w wieku późniejszym, również nie należy zwlekać z decyzją.

Serdecznie zapraszamy na zabieg usuwania ósemek do naszego gabinetu.